रोशन पोखरेल

काठमाडौंका सडकमा वर्षा हुनासाथ पानी जमेर दह बन्छ । नयाँ बानेश्वरबाट केही मिनेटको दूरी तय गरे पश्चात हुने यो समस्याले स्थानीबासी हैरान बनेका छन् । पानी तथा हिलोका कारण सडक दुर्गन्धित हुँदा गन्तव्यमा पुग्न पनि पैदल यात्रीलाई सकस हुने गर्छ । त्यस्तै ढलको अस्तव्यस्तताले सडक दुर्गन्धित हुँदा स्वास्थ्यमा पनि असर पर्ने गर्छ । वर्षाको समयमा अधिकांश क्षेत्रहरूमा यस्ता समस्या नेपालमा जताततै हुने गर्छ यसलार्इ कुनै ठूलो समस्या नै मान्दैनन् कतिपय बुदीजिवीहरू ।

सवारीसाधन नै डुब्ने गरी जमेको पानीले काठमाडौंको ट्राफिक व्यवस्था पनि अस्तव्यस्त बनाइ रहेको हामी जो कोही पैदल यात्रीले देख्न सक्छौ । हाल ढलको समस्या काठमाडौं बासीका लागि नियति नै बनिसकेको छ तर उपत्यकामा ढल निर्माण तथा मर्मतका लागि काठमाडौं महानगरपालिका, सडक विभाग र काठमाडौं उपत्यका खानेपानी लिमिटेड (केयूकेएल) कानुनी रूपमा सक्रिय छन् । सडक विभाग र काठमाडौं महानगरपालिकाले ढल निर्माण तथा मर्मतका लागि वार्षिक २ करोड २० लाख रुपैयाँ खर्चंदै आएका छन् । त्यस्तै केयूकेएलले वार्षिक रूपमा आफ्ना उपभोक्ताबाट करीब ९ करोड रुपैयाँ ढल निर्माण तथा मर्मतका लागि भनेर उठाउँदै आएको छ । केयूकेएलले काठमाडौं, ललितपुर, भक्तपुर, कीर्तिपुर, ठिमी नगरपालिका तथा वरपरका गाविसमा खानेपानी तथा ढल व्यवस्थापनको जिम्मेवारी लिँदै आएको छ ।

घरबाट ढलको निकासा, ढलको पाइप विस्तार, सुधार तथा मर्मत जस्ता सेवा केयूकेएलले दिने गरेको छ । घरबाट ढलको निकासा गरे बापत केयूकेएलले प्रत्येक ग्राहकसँग पानीको महशुल बराबरको आधा रकम शुल्क लिने गरेको छ । यही शुल्कबाट मात्र केयूकेएलको वार्षिक आम्दानी ९ करोड रुपैयाँ हुने गर्छ तर उक्त रकम कुन शीर्षकमा कता खर्च हुन्छ भन्ने विवरण केयूकेएलसँग छैन । केयूकेएलले काठमाडौं उपत्यका भित्र पर्ने पाच ओटा नगरपालिका तथा वरपरका गाविसमा घरको ढल निकास गर्ने काम गर्छ । डिभिजन सडक कार्यालयले काठमाडौं भित्रको ३ सय ७ किलोमिटर सडकसँगै आकाशबाट झर्ने पानीको व्यवस्थापन गर्ने गर्छ । त्यस्तै काठमाडौं महानगरपालिकाले भने महानगरपालिका भित्र पर्ने ३५ ओटा वडा भित्रका सहायक सडकका ढल व्यवस्थापन गर्दै आएको छ ।

सम्पूर्ण निकायको जिम्मेवारी तोकिएको भए पनि आपसी समन्वय हुन नसक्दा ढल समस्याको सम्बोधन हुन नसकेको सम्बन्धित अधिकारीहरूको भनाइ छ । डिभिजन सडक कार्यालयले काठमाडौं भित्र पर्ने ३ सय ७ किलोमिटरको सडकका साथमा साइड ड्रेन (सडक छेउमा निर्माण गरिएको पानी जाने मार्ग) निर्माण, मर्मत तथा सुधारको काम गर्दै आएको छ । त्यस्तै आकाशबाट झरेको पानी व्यवस्थापनका लागि सडकको छेउमा ड्रेन निर्माण गरी सङ्कलन भएको पानीलाई केयूकेएलले निर्माण गरेको ढलको पाइपमा लगेर मिसाइन्छ । यदि ढलको पाइप सानो छ भने अर्को नयाँ पाइप बिछ्याउने काम पनि सडक विभागको नै हो ।