काठमाडौं । आज साउन १५ गते खीर खाने दिन रहेको छ । हामीले खिरमा प्रायः चामल, दूध, नरिवल, छोकडा र अन्य ड्राई फ्रुट्स, चिनी हालेर बनाउने चलन छ । खीर उच्च क्यालोरी भएको खाना हो र यसको पोषण यसमा हालिने चिजले निर्धारण गर्छ । व्रत बसेको समय पनि खीर खाने हाम्रो चलन छ । खीरसँगै फलफूल तथा सब्जी पनि खाइन्छ, जसले थप पोषणको आपूर्ति गर्छ ।

हिन्दु समाज प्रायः मा ‘साउनमा खीर खाने’ भन्ने मान्यता छ । हामीले यसलाई कति बेर पकाउने, के के हाल्ने, कति खाने भन्ने कुरामा ध्यान दिनुपर्ने हुन्छ ।

खीर पकाउने तरिकाः

भिजाएको चामल, मन तातो दुध, घ्यू, चिनी, दुध, दालचिनी, सुकुमेल, ल्वाङ तथा ड्राई फ्रुटमा किसमिस, काजु, नरिवल र बदाम प्रयोग गर्न सकिन्छ । चामल भने बासमती, मोट्टो वा आफूसँग भएको जुनसुकै चामललाई २ घण्टासम्म चिसो वा मनतातो पानीमा भिजाइउनु पर्नेछ ।

चामलको मात्रा हेरी घ्यु भने एकदेखि दुई चम्चा तथा केही टुक्रा ‘ड्राई फुड’ प्रयोग गर्न सकिन्छ । खीरलाई कराई वा प्यानमा पकाउन सकिन्छ । यसका लागि आगोमा भाँडो बसाई सकेपछि केहीबेर त्यसलाई तताउने र त्यसमा एक चम्चा घ्यू हाल्ने गर्नुपर्छ । याद राख्नुहोस आगो (हिट) मध्यम हुनुपर्छ । घ्यू पग्लिसकेपछि त्यसमा भिजाइएको चामल हालेर ३ मिनेटसम्म भुट्नुपर्छ । चामल केहि बेर भुटिसकेपछि भने त्यसमा मनतातो दुध हाल्नुपर्छ । उदाहरणका लागि एक कप भिजाएको चामलको लागि ५ कप दुध आवश्यक पर्छ । आफूलाई कति खीर पकाउन खोजिएको हो त्यसै अनुरुप चामल र दुधको मात्रा बढाउन सकिन्छ ।

केहि बेर भुटेको चामलमा दुध हालिसकेपछि त्यसलाई डढ्न नदिन १५ मिनेट सम्म निरन्तर चलाई रहनुपर्छ । यसो गर्दा खीर पाक्दै जानुका साथै बाक्लो पनि हुँदै जान्छ । जब खीरमा बाक्लो हुँदै जान्छ र सुक्नलाई थोरै दुध मात्र बाँकी रहन्छ तब त्यसमा अघि तयार पारिएर राखिएको ड्राई फुड र चिनी हालेर ३ देखि ५ मिनेटसम्म चलाउनुपर्छ । ड्राई फुडलाई टुक्रा बनाएर वा कोरेर धुलो बनाएर समेत हाल्न सकिन्छ । यति गरी सकेपछि हाम्रो खीर खानलाई तयार हुन्छ ।