काठमाडौं । मुसाले पनि लाइमलाइटमा आएर तपाईलाई छक्क पार्न सक्छ। अफ्रिकी मुसा रोनिन यसको उदाहरण हो।

अहिले रोनिनको नाम गिनिज बुक अफ रेकर्डमा दर्ता भएको छ । रोनिनले कम्बोडियामा १०० भन्दा बढी ल्यान्डमाइन अर्थात बारूदी सुरूङ पत्ता लगाएर उसले विश्व कीर्तिमान बनाएको छ। योसँगै रोनिनले मागावा नामको मुसाको कीर्तिमान तोड्न सफल भएको छ । बारुदी सुरंगको बारेमा बताएर जनताको ज्यान बचाएकाले सामाजिक सञ्जालमा रोनिनलाई ‘सुपरहिरो’ भनिन्छ ।

यो अफ्रिकी मुसा आफ्नो सुँघ्ने क्षमताको लागि परिचित छ। कम्बोडियामा सयौं ल्यान्डमाइनहरू छन्। गिनिजबुकले हालै रोनिनलाइ पुनः सम्झेको छ । उसका अनुसार रोनिनले २०२१ यता १०९ वटा ल्यान्डमाइन र १५ वटा तोप पत्ता लगाएको थियो । बेल्जियमको एनजीओ अपोपोले ल्यान्डमाइन सुघ्नका लागि तालिम दिएको १०४ मुसामध्ये रोनिन पनि एक हो।

परोपकारी संस्थाले यी मुसाहरूलाई ‘हिरो रयाट्स’ नाम दिएका छन् र उनीहरूलाई दशकौंदेखि तालिम दिइरहेका छन्। रोनिन पाँच वर्षको रहेको छ। उस र उसका सहकर्मीहरूलाई ग्रिड ढाँचा मार्फत तालिम दिइएको छ। यी मुसाहरूले आफ्ना मालिकहरूलाई ल्यान्डमाइनहरू बारे जानकारी दिनका लागि जमिनमा आफ्ना पञ्जाहरू प्रयोग गर्छन्। यी मुसाहरू सामान्यतया हरेक दिन आधा घण्टा काम गर्छन्।

यी ‘हेरोराट्स’ लाई ल्यान्डमाइन र अन्य विस्फोटक पदार्थ जस्ता हतियारहरूमा रसायन पत्ता लगाउन तालिम दिइन्छ। मेटल डिटेक्टरको प्रयोग गरेर यस्तो क्षेत्र खोज्न मानिसलाई सामान्यतया ४ घण्टा लाग्छ तर यी मुसाहरूले कम समयमा काम गर्छन्।

रोनिनले ७१ बारुदी सुरंग फेला पार्ने र २०२० मा स्वर्ण पदक प्राप्त गर्ने मगवाको कीर्तिमान तोडेको छ । उसले  २०२१ मा अवकाश लिए र २०२२ मा मृत्यु भयो। यसरी रोनिन अब अपोपोको इतिहासमा सबैभन्दा सफल माइन डिटेक्शन र्याट (एमडीआर) बनेको छ।

यससँगै रोनिनले अर्को मुसाको कीर्तिमान पनि तोडेका छन् । रोनिनले ल्यान्डमाइनको जानकारी दिएर धेरैको ज्यान जोगाएको भनिएको छ, त्यसैले उनलाई ‘सुपरहिरो’ भनिन्छ ।

बीबीसी रिपोर्टका अनुसार यस्ता मुसाहरू निश्चित उमेरसम्म काम गर्छन्। जब उनीहरू राम्ररी काम गर्न असमर्थ हुन्छन्, उनीहरू सेवानिवृत्त हुन्छन् र एनजीओ अपोपोले उनीहरूको हेरचाह गर्छन। रिपोर्टमा रोनिनको स्वभाव एकदमै शान्त र मेहनती रहेको उल्लेख गरिएको छ ।

सन् १९६० को दशकमा युद्ध सुरु भएदेखि कम्बोडियामा बारुदी सुरंग, गोलाबारुद र हतियारहरू भेटिएका छन्। ३० वर्षभन्दा लामो समयसम्म चलेको गृहयुद्धको अन्त्यपछि पनि कम्बोडिया विश्वको सबैभन्दा बढी खानी भएको देश हो।

सीबीएसले ल्यान्डमाइन मोनिटरको २०२४ को रिपोर्टलाई उद्धृत गर्दै कम्बोडियामा विस्फोट नगरिएका करिब ६० लाख ल्यान्डमाइन हुनसक्ने बताएको छ। बारुदी सुरंग र विस्फोटन नभएको हातहतियारबाट हुने मृत्यु अझै पनि सामान्य छ। सन् १९७९ देखि करिब २० हजारको मृत्यु र ४५ हजार घाइतेसमेत भएका थिए ।