काठमाडौं । क्यानडाको ब्रिटिस कोलम्बियामा सतहदेखि ५९ फिट तल तामा र सुनको भण्डार फेला परेपछि विश्वभरका खानी क्षेत्रमा नयाँ आशा जगाएको छ । अरोरा क्षेत्रमा तामा र सुनको यो खानी फेला परे पछि भूवैज्ञानिक रूपमा मात्र होइन, रणनीतिक दृष्टिकोणले पनि गहिरो महत्त्व छ।
ब्रिटिश कोलम्बियाको उत्तरी भागमा रहेको ‘अरोरा’ नामक क्षेत्रले खनिज संसारमा हलचल मच्चाएको छ । यहाँ सतहबाट मात्र ५९ फिट तल ड्रिलिंग गर्दा तामा र सुनको प्रमाण भेटिएको छ । जसका कारण विश्वको नजर फेरी एक पटक क्यानडाको यो दुर्गम क्षेत्रतर्फ गएको छ ।
यो खोजको महत्व झनै बढेको छ किनभने यो साइट अहिलेसम्म लगभग अनपेक्षित थियो र २०२४ भन्दा पहिले यहाँ कुनै ड्रिलिङ गरिएको थिएन। विज्ञहरू विश्वास गर्छन् कि यति कम स्तरमा यस्तो समृद्ध खनिजहरू भेट्टाउन दुर्लभ छ र यो खानी क्षेत्रको लागि खेल परिवर्तन हुन सक्छ।
स्वर्ण त्रिभुज पहिले देखि नै यसको भौगोलिक क्षमताको लागी प्रसिद्ध छ। यो अहिले झनै लोकप्रिय भएको छ । यो क्षेत्र ज्वालामुखी चापमा अवस्थित छ र लामो समयदेखि खनिजविद्हरूको लागि रहस्य बनेको थियो।
यहाँको प्रतिकूल हावापानी र कठिन भौगोलिक अवस्थाका कारण अनुसन्धान र ड्रिलिङको गति सुस्त भए पनि अहिले जलवायु परिवर्तन र प्राविधिक विकासले यो चुनौतीलाई अवसरमा परिणत गरेको छ । यो क्षेत्र अहिले विश्वका लगानीकर्ताका लागि नयाँ आकर्षणको केन्द्र बनेको छ ।
यस खोजको सबैभन्दा विशेष कुरा यो हो कि यो ५९ फिटको गहिराईबाट सुरु भई १३१ फिटसम्म पुगेको थियो । यहाँ १ टन माटोमा १.२४ ग्राम सुन र ०.३८ प्रतिशत तामा भेटिएको छ । अचम्मको कुरा, सोही क्षेत्रको अर्को स्थानमा १९० फिटको गहिराइमा ड्रिल गर्दा अझ राम्रो तथ्यांक प्राप्त भयो, जहाँ १ टन माटोमा १.९७ ग्राम सुन र ०.४९ प्रतिशत तामा भेटियो।
यस्तो उथलो गहिराइमा उच्च गुणस्तरको खनिजहरू फेला पार्नुले खानी लागत मात्र कम गर्दैन, तर यसलाई अझ आर्थिक रूपमा लाभदायक पनि बनाउँछ। अन्तर्राष्ट्रिय ऊर्जा एजेन्सी (आईईए) का अनुसार विद्युतीय सवारी, नवीकरणीय ऊर्जा र डाटा सेन्टरका कारण सन् २०४० सम्ममा तामाको माग दोब्बर हुनेछ ।
तामा अब धातु मात्र नभई आधुनिक प्रविधि पूर्वाधारको आधार बनेको छ। विद्युतीय कारमा परम्परागत सवारी साधनभन्दा तीन गुणा बढी तामाको प्रयोग हुन्छ । थप रूपमा, विश्वभरका परम्परागत खानीहरूमा खनिजको हेड ग्रेड घट्दै गएको छ।
अरोरा क्षेत्रको अर्को बल यसको भौगोलिक स्थान र अवस्थित पूर्वाधार हो। अवस्थित सडकहरू प्रसारण लाइनहरू र नजिकका स्रोत केन्द्रहरूले परियोजनाको सम्भावनालाई धेरै गुणा बढाउँछ।
यसबाहेक, विश्व बजारमा तामा र सुनको मूल्य हाल स्थिर वा प्रकृतिमा बढ्दै गएको छ, जसले यो खोजलाई अझ आकर्षक बनाउँछ।
