काठमाडौं । वैदिक वाङ्मय, सनातन संस्कृति र हिन्दू चेतनाको प्रवर्द्धनका लागि वैदिक अनुसन्धान गुठी ( वाग् )  र अमेरिका स्थित विश्व भुटानी हिन्दू संगठन (WBHO) बीच ऐतिहासिक समझदारीपत्रमा हस्ताक्षर गरिएको छ। उक्त समझदारी २०२५ जुन १४ ( शनिबार ) का दिन काठमाडौंको गौरीघाटस्थित वाग् को केन्द्रीय कार्यालयमा सम्पन्न भएको हो।

समझदारीपत्रमा वाग् का महासचिव सुशील थापा र विश्व भुटानी हिन्दू संगठनका अध्यक्ष कमल धिमालले हस्ताक्षर गरेका थिए। सम्झौतामा वरिष्ठ वैदिक चिन्तक तथा वाग् अध्यक्ष डा. स्वामी केशवानन्दको साक्षी तथा प्रेरणा रह्यो।

वैदिक ज्ञानको विश्वव्यापी प्रसार
सम्झौताअनुसार अब दुवै संस्था वैदिक वाङ्मयलाई आधुनिक प्रविधिसँग जोड्दै नयाँ पुस्तामा हस्तान्तरण गर्न संयुक्त रूपमा काम गर्नेछन्। वैदिक ग्रन्थ, दर्शन, भाषा र संस्कृतिको संरक्षण, अध्ययन, अनुसन्धान र विश्लेषणमा पनि सहकार्य हुनेछ।

यसैअनुसार पुस्तक, शोधपत्र, शिक्षण सामग्री, धार्मिक र आध्यात्मिक प्रकाशनहरूमा समेत संयुक्त योगदान हुनेछ। साथै, वैदिक कृत्रिम बुद्धिमत्ता (Vedic AI ) समावेश गरी वैदिक विषयवस्तुहरूलाई विश्वसामु प्रवर्द्धन गर्ने लक्ष्य लिएको छ।

नेपालबाट अमेरिका—शैक्षिक, सांस्कृतिक सम्पदाको स्थानान्तरण
समझदारीको अर्को महत्वपूर्ण पक्ष भनेको नेपालमा निर्माण भइरहेका संस्कार शिक्षा, पाठ्यपुस्तक, काष्ठकला, मूर्तिकला जस्ता सांस्कृतिक सम्पदाहरूलाई अमेरिकामा रहेका नेपाली र भुटानी हिन्दू समाजमा स्थानान्तरण गर्न सहजीकरण गर्नु हो।

अध्यक्ष कमल धिमालका अनुसार ओहायो राज्यमा निर्माणाधीन वैदिक धामका लागि आवश्यक सामग्री नेपालबाट लैजानुपर्ने भएकाले यो समझदारी निकै उपयोगी हुने बताइएको छ।

उनले भने, “यो समझदारी वैदिक सनातन धर्मको संरक्षण र विकासमा कोसेढुंगा हुनेछ। अब अमेरिका स्थित संगठनका नेपालमा गरिने सम्पूर्ण कार्य वाग् को माध्यमबाट हुनेछन्।”

विचारको मिलन—संस्कृतिको संवर्द्धन
डा. स्वामी केशवानन्दले वैदिक वाङ्मयले नेपाली र प्रवासी समाजलाई जोड्ने पुलको काम गरेको उल्लेख गर्दै भने, “हाम्रो मन र विचार एउटै छ। वैदिक चेतनाले हामीलाई जोडेको छ। रगतको सम्बन्ध र संस्कार सधैं नेपालमा गाडिएको हुन्छ।”

उनले थपे, “हाम्रा ज्ञान परम्परा, चेतना र हिमवत् खण्डबाट उत्पन्न भएका वैदिक धाराहरूलाई विश्वभर फैलाउन हामी प्रतिबद्ध छौं।”

वाग् का महासचिव सुशील थापाले संगठनसँग सहकार्य गर्न पाउँदा खुसी व्यक्त गर्दै धन्यवाद ज्ञापन गरे। “हामीले वैदिक सनातनी संस्कारको सेवा गर्दै आएका छौं। यो साझेदारी हाम्रा प्रयासहरूलाई अन्तर्राष्ट्रिय स्वरूप दिन सहयोगी हुनेछ,” उनले भने।

संस्थाहरूको परिचय
वैदिक अनुसन्धान गुठी ( वाग् ) वैदिक विज्ञान, गुरुकुल शिक्षा, आध्यात्मिक अनुसन्धान र वैदिक कृत्रिम बुद्धिमत्ताको प्रवर्द्धनमा समर्पित संस्था हो। यसको उद्देश्य प्राचीन वैदिक ज्ञानलाई आधुनिक युगसँग समायोजन गरी समाजमा चेतना विस्तार गर्नु हो।

विश्व भुटानी हिन्दू संगठन ( WBHO) सन् २०१३ मा स्थापना भएको र सन् २०१७ मा अमेरिकाको ओहायो राज्यमा औपचारिक दर्ता गरिएको ५०१(सी)(३) गैरनाफामुखी संस्था हो। संस्थाले प्रवासी भुटानी हिन्दू समुदायको बौद्धिक, आध्यात्मिक, सांस्कृतिक र भाषिक विकासमा क्रियाशील भूमिका खेल्दै आएको छ।

यो समझदारी नेपाल र अमेरिका बीच वैदिक ज्ञान र संस्कृतिको पुल बनाउने मार्गमा एउटा महत्वपूर्ण अध्याय हो। वैदिक चेतनाका स्रोतहरूलाई आगामी पुस्तामा जिम्मेवारीपूर्वक हस्तान्तरण गर्न, प्रविधिसँग जोड्न र विश्वभर हिन्दू सभ्यताको ज्योति फैलाउन यो साझेदारी निर्णायक साबित हुनसक्छ।