काठमाडौं। तेस्रो लिङ्गीहरूको संसार सबै हिसाबले आम मानिसभन्दा फरक छ। यी ती मानिसहरू हुन्, जो न महिला हुन्, न पुरुष हुन्, ती सामान्य भन्दा फरक हुन्छन् । सभ्य भाषामा यिनीहरूलाई तेस्रो लिङ्गी भनिन्छ।

हाम्रा हरेक खुशीमा सहभागी हुन यिनीहरू आउँछन्। हाम्रो लागि प्रार्थना गर्छन । हिन्दू धर्ममा  तेस्रो लिङ्गीहरूको प्रार्थनामा ठूलो शक्ति हुन्छ भन्ने विश्वास गरिन्छ।

तर यी  तेस्रो लिङ्गीहरूको जीवनको बारेमा धेरै कम जानकारी उपलब्ध होला । त्यसैले आज हामी तपाईलाई उनको अन्त्येष्टिसँग जोडिएको चकित पार्ने परम्पराको बारेमा बताउन गइरहेका छौं, जसको बारेमा थाहा पाउँदा तपाई छक्क पर्नुहुनेछ । के तपाईंले कहिल्यै सोच्नुभएको छ कि मृत्यु पछि यी  तेस्रो लिङ्गीहरूको अन्तिम संस्कार कसरी गरिन्छ ? उनीहरुको शवलाई किन जुत्ताले हिर्काइन्छ र किन राती अन्तिम संस्कार गरिन्छ ?

यदि तपाईलाई थाहा छैन भने, आउनुहोस् हामी तपाईलाई यसको बारेमा बताउने छौं ।

वास्तवमा  तेस्रो लिङ्गीहरूको मृत्यु पछि उनीहरूको अन्तिम संस्कार गोप्य राखिएको हुन्छछ ताकि कुनै पनि  तेस्रो लिङ्गीले यसलाई देख्न नपरोस्। त्यसकारण, तिनीहरूको अन्तिम यात्रा प्रायः रातमा निकालिन्छ।

कुनै  तेस्रो लिङ्गीको अन्त्येष्टिमा सामान्य मानिसले देखेमा मृतकले  तेस्रो लिङ्गीकै रुपमा पुनर्जन्म पाउने विश्वास गरिन्छ । शवयात्राका क्रममा पनि  तेस्रो लिङ्गीको शव चार काँधमा बोकेर दाहसंस्कारका लागि उभिएर लगिने गरेको बताइएको छ ।

उनीहरुको मृत शरीरलाई सेतो कपडाले बेरिएको हुन्छ, जसको अर्थ मृतकको यो शरीर र यो संसारसँग कुनै सम्बन्ध रहँदैन् भन्ने बिश्वास गरिन्छ । यसबाहेक पवित्र नदीको पानी मुखमा हाल्ने चलन पनि छ । त्यसपछि मात्रै शव गाडिन्छ ।

दफन गर्दा सामान्य मानिसले शव देखेमा  तेस्रो लिङ्गीले कुटपिट समेत गर्ने गरेको बताइन्छ । किनभने, उनीहरू आफूलाई श्रापित ठान्छन्, त्यसैले जुत्ताले पिटने गर्छन पनि । तेस्रो लिङ्गीहरूको बारेमा यो पनि भनिन्छ कि उनीहरूलाई मर्नु अघि नै आफ्नो मृत्युको बारेमा थाहा हुन्छ।

यस्तो अवस्थामा उनीहरुले खानपान छोड्छन् । घरबाहिर पनि निस्कदैनन । यस अवधिमा उनीहरु पूर्णरुपमा भगवानको भक्तिमा लीन हुन्छन् र भयंकर प्रार्थना गर्छन् कि ‘हे भगवान हामी यस जन्ममा  तेस्रो लिङ्गी बन्यौं तर अर्को जन्ममा हामीलाई तेस्रो लिङ्गी नबनाउनु होस्।’

तेस्रो लिङ्गीहरू आफैंलाई आफ्नो जीवन यति श्राप ठान्छन् कि अन्तिम यात्रा गर्नुअघि मृतकको शवलाई जुत्ता र चप्पलले पिट्छन्। एकै समयमा तिनीहरू धेरै दुर्व्यवहार पनि गर्छन्। यसो गर्नुको एउटा कारण छ। मृतक तेस्रो लिङ्गीले जीवित रहँदा कुनै अपराध गरेको भए त्यसको प्रायश्चित गरि अर्को जन्ममा नारी होस् वा पुरुष हुनुपर्ने तेस्रो लिङ्गीहरूको विश्वास छ। तेस्रो लिङ्गीको मृत्यु हुँदा सम्पूर्ण समुदायले एक सातासम्म व्रत बसेर मृतकको लागि प्रार्थना गर्ने गर्दछन् ।