विदेशमा धेरै वर्ष अघी देखिनै उपभोग गर्दै आइरहेको बेबी कर्न (Baby Corn) अर्थात् नानी मकै नेपालमा खासै उपभोग गरेको देखिदैन् । बेबी कर्नको पौष्टिक मूल्य र यसले स्वास्थ्यमा पुर्याउने लाभको बारेमा जागरूकताको कमीका कारण नेपालमा थोरै मानिसहरूले मात्र उपभोग गरेको देखिन्छ। त्यसैले यस लेखमा बेबी कर्नको परिचय, महत्व, पोषक तत्व र हामीले उत्पादन गर्दै आएको मकै भन्दा के भिन्नता छ भन्ने कुरा चित्रण गर्न जाँदैछु ।

तरकारी पकाएर वा सलादको रुपमा खान मिल्ने नेपालमा खासगरी सहरबजारको भोजभतेरमा मिश्रित तरकारी पकाउदा बेबी कर्न पनि पकाउने गरिन्छ ।यो हामीले लगाउदै गरेको मकैसँग मिल्दोजुल्दो छ, केवल भिन्नता भनेको बाली काट्ने अवधि वा बालीको अवधि मात्र हो। बेबी कर्न भनेको साधारण मकैको बोट हुर्कियपछी त्यसमा लाग्ने कलिला सुत्ला (Ear) हो जसलाई जुँगा (Silk) निस्केको चार वा पाँच दिनपछि त्यसमा परागसेचन (Pollination) हुनु अघि नै भाचेर उपभोग गर्न सकिन्छ।

राम्रा र ताजा बेबी कर्नका खोयाहरु हल्का सुनौलो पहेलो रंगका हुन्छन। सहायक बालीको रुपमा बेबी कर्नकै खेति गर्दा बोटको माथिल्लो भागमा लाग्ने पहिलो घोगालाई बिउको रुपमा बढ्न दिने र त्यसपछि बोटको तलतिर लाग्ने सुत्लाहरुलाई परागसेचन हुनु अगाबै बेबी कर्नका सुत्लाहरु भाच्ने गरिन्छ। विदेशमा व्यावसायिक रुपमा खेती गर्ने कृषकहरुले सुत्ला फालेर तयार पारिएको खोयालाई प्लास्टिकमा प्याक गरेर बजारमा लाने गर्दछन् जसले पर्याप्त आम्दानीलाई निम्त्याउँछ। पर्याप्त जग्गा भएका कृषकहरुले सजिलैसित “बेबी कर्नको” खेती गर्न सक्ने ठुलो सम्भावना छ जसले स्वदेशमा आयआर्जन र रोजगारिको बाटो प्रदान गर्न सकिन्छ।

बेबी कर्नको खेती गर्दा ध्यान दिनुपर्ने कुराहरुस् बेबी कर्नको खेती गर्ने प्रविधि हामीले खेती गरिरहेका सामान्य मकैसँग मिल्दोजुल्दो छ। यद्यपि उपयुक्त जातको छनोट र धान चमार हटाउनाले (Detasseling) राम्रो उत्पादनको परिणाम दिन्छ।

जातको छनोट :

अन्नको लागि सिफारिस गरिएको जुनसुकै जात पनि प्रयोग गर्न सकिन्छ। तर रामपुर कम्पोजित भन्ने जातलाई यसको लागि बढी उपयुक्त मानिन्छ।

मकैलाई खसी पर्ने (धान चमार हटाउने Detasseling) :

मुख्य बालीको रुपमा बेबी कर्नको खेती गर्दा हरेक बोटको धान चमरा मकै रोपेको ४०-४५ दिनभित्र हटाइसक्नुपर्छ, जस्ले गर्दा बेबी कर्नको गुणात्मक स्तरमा समेत सुधार भएर खोयाको आकार र तौल राम्रो हुन्छ। यसो गर्दा बोटको सबैभन्दा माथिल्लो पात (Flag leaf) लाई हानी पुराउनु हुदैन। यसले प्रकाश संश्लेषणमा (Photosynthesis) प्रमुख भूमिका खेल्छ।

बेबी कर्नले स्वास्थ्यमा पुराउने फाइदाहरु :

बेबी कर्न शाकाहारीका लागि एक स्वास्थ्यकर आहार हो। विभिन्न परिकारमा उपभोग गर्न सकिने बेबी कर्नका ९सलाद, अचार, खिर, पकैडा० केहि आवश्यक फाइदाहरू यस प्रकार छन् ।

१. प्रत्येक १०० ग्राम बेबी कर्नले मात्र २६ ग्राम क्यालोरी दिन्छ जुन अत्यन्तै न्यून हो, तर प्रोटिने र फाइबर भने २.५ र १.७ ग्राम दिन्छ जुन एकदम उच्च मानिन्छ, जसले तौल घटाउन र तपाईंको शरीरको आंकडा कायम राख्न सहयोग पुराउछ। तर जब कोर्न परिपक्व हुँदैजान्छ क्यालोरी बढ्दै र प्रोटीन र फाइबरको मात्रा भने घट्दै जान्छ ।

२. सब भन्दा चाखलाग्दो तथ्य यो हो कि यसमा शून्य (०.५ ग्राम) मात्रामा फ्याट हुन्छ, जसले तपाईंलाई तन्दुरुस्त गराउछ र यसको कम स्टार्चले तपाईंको शरीरको चिनी स्तर (Sugar Level) धान्न मद्दत गर्दछ।

३. पर्याप्त मात्रा महत्त्वपूर्ण एन्टिआक्सिडन्ट (Antioxidants) भएकाले हाम्रो छालालाई उज्यालो पार्नका साथसाथै हामीलाई जवान देखाउछ। यसलाई मसिनो गरि पिसेर छालामा लगाएमा छालाको जलन र खराबीलाई रोक्न मद्दत गर्दछ किनकि यसले शरीरमा ओसिलोपन प्रदान गर्दछ।

४. यसमा पाईने फोलिक एसिडको कारणले गर्भवती महिला को लागि राम्रो आहार मनिन्छ।

५. बेबी कर्न दुबै घुलनशील (Soluble) र अघुलनशील (Insoluble) फाइबरहरूले भरिएको हुन्छ जसले स्वस्थ पाचन प्रणालीलाई मद्दत पुराउछ।

६. पहेंलो बेबी कर्नमा परिपक्व मकै जस्तै क्यारोटीनोइड (Carotenoids) पाइने भएकाले स्वस्थ ऑखा राख्नका साथै मोतिबिन्दुको जोखिम कम गर्छ ।

लेखक : शिब न्यौपाने पृथु टेक्निकल कलेज छैटौं सेमेस्टरमा अध्ययनरत हुनुहुन्छ ।