हाम्रो शरीरमा विभिन्न प्रकारका ग्रन्धी हुन्छन्, जसमध्ये एक थाइरोइड ग्रन्थि हो । जुन घाँटीभित्रको बिच भागमा पाईन्छ । यो ग्रन्थि टी–थ्री र टी–फोर हर्मोनसँग सम्बन्धित हुन्छ । यो हर्मोनले हाम्रो शरीरको बेसन मेटाबोलिजम रेगुलेट गर्ने काम गर्दछ । टीएसएच नामक दास्रो हर्मोन हुन्छ, जुन पिट्युटरी ग्रन्थिबाट निस्कन्छ र यीनलाई कन्ट्रोल गर्ने काम गर्दछ । थाइरोइड दुई प्रकारका हुने गर्दछन् ।
– हाइपोथाइरोडिजम :

हाइपो भनेको कम हो । यदि थाइराइडको फंगसन कम भयो भने जसमा टी–थ्री वा टी–फोर को कम मात्रामा ग्रन्थि निस्केको छ भने त्यसलाई हामी हाइपोथाइरोडिजम भन्छौं । जो आज/भोलि कमन भइसकेको छ । यसमा टी–थ्री वा टी–फोर हर्मोन घट्छ र टीएसएच हर्मोन बढ्छ ।

हाइपोथाइरोडिजम हुने कारणहरु
१. आयोडिन नुनको कमीले
२. एन्टिथाइरोइड औषधीहरुको मात्रा धेरै हुनाले
३. मानसिक चिन्ता बढ्नाले
४. थाइरोइडको सर्जरी गरीसकेपछी पनि एक्सेसिभ ग्रन्थि पुनः निस्किनु वा निकाल्नाले हर्मोनको कमीले
५. पोस्टर रेडियसनको कारणले

हाइपोथाइरोडिजम हुँदा दखिने लक्षणहरु
१. भोक कम लाग्नु
२. तौल बढ्नु
३. शरीर सुन्निनु
४. कपाल झर्नु
५. चिड्चिढापन हुनु
६. पसिना कम आउनु
७. कमजोरी महशुस हुनु
८. जाडो लाग्नु
९. कब्जियत हुनु
१०. स्मरण शक्ति कम हुनु
११. मुटुको धड्कन कम हुनु
१२. महिनावारी नियमित रूपमा नहुनु

हाइपोथाइरोडिजमको उपचार
लिभोथाइरोक्सिन औषधी डक्टरको सल्लाहअनुसार प्रयोग गर्ने ।

– हाइपरथाइरोडिजम :

यो हाइपोथाइरोडिजम भन्दा ठ्याक्कै उल्टो हुन्छ । यसमा टी–थ्री र टी–फोर हर्मोनको मात्रा बढ्छ ।

हाइपरथाइरोडिजम हुनुको कारणहरु
१. ग्रेभ्स रोग लाग्नाले
२. शरीरलाई आवश्यक भन्दा धेरै औषधी सेवन गर्नाले
हाइपरथाइरोडिजम हुँदा देखिने लक्षणहरु
१. भोक धेरै लाग्नु
२. पसिना धेरै आउनु
३. तौल घट्नु
४. गर्मी बढि भएको महशुस गर्नु
५. कुनै काम गर्दा हतार गर्नु
६. शरीर काँप्नु

हाइपरथाइरोडिजमको उपचार

एन्टीथाइरोइड ड्रग्स डक्टरको सल्लाहअनुसार प्रयोग गर्ने र आयोडिन १३१ नामक पदार्थ रेडियसन वा सर्जरीमार्फत उपचार गर्न सकिन्छ ।