काठमाडौं । अमेरिकी अन्तरिक्ष एजेन्सी नासाले ४७ वर्ष पुरानो उपग्रहसँग फेरि अन्तरिक्षमा सम्पर्क गरेको छ । अमेरिकाको अन्तरिक्ष इतिहासको सबैभन्दा लामो मिसन भ्वाएजर– १ अन्तरिक्षयानसँग यो सम्पर्क भएको हो। सन् १९७७ मा नासाले केही हप्ताको अन्तरालमा भोयाजर १ र भोयाजर २ अन्तरिक्ष यान प्रक्षेपण गरेको थियो, जो अनन्त ब्रम्हाण्डको परिक्रममा निस्केको हो ।

सोही अनुसार उनी करिब ४७ वर्षदेखि कार्यरत छन् । भिओएको रिपोर्टका अनुसार हालैका वर्षहरूमा नासालाई भोयाजर अन्तरिक्ष यानसँग सञ्चार गर्न कठिनाइ भइरहेको थियो, यसै वर्षको अप्रिलमा नासाले ५ महिनादेखि ‘भोयाजर १’ अन्तरिक्ष यानसँग सञ्चार गर्न नसकेको बताएकोसमेत थियो ।

रिपोर्टका अनुसार नासाका अधिकारीहरूले  ‘भोयाजर १’ को अनबोर्ड कम्प्युटरमा चिपमा त्रुटि भएको बताएका छन् । जसका कारण अन्तरिक्ष यानले पठाएको डाटालाई वैज्ञानिकहरूले बुझ्न सकिरहेका थिएनन् । तर, वैज्ञानिकहरूले पढ्ने तरिका परिवर्तन गरे र समस्या केही हदसम्म समाधान भएको छ ।

यसपछि अक्टोबरमा सञ्चारको समस्या फेरि उठ्यो । जसका कारण वैज्ञानिकहरुले ‘भोयाजर १’ को डाटा ढिलो पाउँदै आएका थिए । त्यो समस्या अन्तरिक्ष यानको रेडियो ट्रान्समिटर प्रणालीसँग सम्बन्धित थियो।

यसपछि जब कुनै कारणले नासाले अन्तरिक्ष यानलाई आफ्नो एउटा हिटर खोल्न भन्यो, भोयाजर १ को दोष संरक्षण प्रणाली सक्रिय भयो। यसको उद्देश्य बिजुली बचत गर्नुथियो। यस्तो अवस्थामा अन्तरिक्ष यानले प्रायः पठाउने रेडियो सिग्नलको सट्टा अन्य तरिकाले सिग्नल पठाउन थालेको थियो।

अवस्था यस्तो थियो कि नासाले सामान्य एक्स ब्यान्डको सट्टा एस ब्यान्डमा संकेतहरू प्राप्त गर्न थाल्यो। जब नासाले तिनीहरूलाई प्राप्त गर्न थाल्यो, डाटा फेरि अन्तरिक्ष यानबाट आउन थाल्यो। नासाले भन्यो कि एस ब्यान्ड भन्दा एक्स ब्यान्ड धेरै कमजोर छ, त्यही भएर उनले लामो समयदेखि एक्स–ब्यान्ड रेडियो कम्युनिकेशन प्रणाली सुरु गर्न खोजिरहेका थिए ।

चाखलाग्दो कुरा के छ भने, नासाले १९८१ देखि एस ब्यान्ड प्रयोग गरेको छैन। यसको अर्थ एजेन्सीले ४३ वर्षपछि भ्वाएजर १ बाट फरक तरिकाले सङ्केतहरू प्राप्त गरेको हो ।

भोयाजर १ र भोयाजर २ अन्तरिक्ष यान बृहस्पति र शनि भ्रमण गर्नका लागि डिजाइन गरिएको थियो। दुबै अन्तरिक्ष यानले आफ्नो काम राम्रोसँग पूरा गरेका पनि थिए । भ्वाएजर २ सन् १९८९ मा युरेनस र नेप्च्युनको नजिक आएको थियो ।